4 czerwca 1998 roku Szkoła Podstawowa nr 5 otrzymała imię

 

                                      Jana Matejki

 

Jan Matejko to jeden z najwybitniejszych polskich malarzy historycznych.                                                                                  

Urodził się w Krakowie 24 czerwca 1838 roku.                                     

Pochodził z wielodzietnej rodziny. Był dziewiątym dzieckiem  nauczyciela muzyki – Franciszka Ksawerego i Janiny Karoliny z domu Rossberg. Po śmierci matki wychowywały go siostry. Największy wpływ na kształtowanie się osobowości przyszłego artysty miał jego najstarszy brat – Franciszek – historyk. Przekazał on młodemu Janowi kult przeszłości, zamiłowanie do szperania w starych księgach, kronikach.                                                                                 

Matejko już od najmłodszych lat przejawiał  wielki zapał do rysunków, a także zdolności w tym kierunku. Był dzieckiem słabym, wątłym i na dodatek krótkowidzem.  Uczęszczał do szkoły św. Barbary. Mimo dużej pracy, w nauce szkolnej robił małe postępy. Posiadał natomiast ogrom wiedzy historycznej, w tej dziedzinie był samoukiem. W wieku 14 lat Matejko został uczniem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych.  Tu  poznał swoich pierwszych mistrzów: Józefa Kremera i Władysława Łuszczkiewicza .Za ich sprawą, niezależnie od nauki szkolnej, rozpoczął zbieranie swoistej „ artystycznej dokumentacji” tworząc tzw. „ Skarbczyk”. Przerysowywał portrety sławnych osób, ubiory, szczegóły uzbrojenia. uzbrojenia.                   

W 1858 roku młody Matejko dzięki otrzymanemu stypendium wyjechał na studia do Monachium. Już wcześniej skłaniał się ku malarstwu historycznemu, tam dodatkowo zainspirował się twórczością Delarocha. W wieku 24 lat miał na swoim koncie takie obrazy jak: „ Otrucie Bony” czy „ Kochanowski nad zwłokami Urszulki”, a także jedno ze swoich najwybitniejszych dzieł „ Stańczyka”.

 

Kiedy w 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe, Jan Matejko brał w nim udział na miarę możliwości. Ponieważ miał wadę wzroku i nie potrafił walczyć, wspierał ruch materialnie, a także zajmował się dostarczaniem powstańcom broni. Wielkim sukcesem twórczym okazał się obraz „ Kazanie Skargi”. Malarz otrzymał spore honorarium, które przeznaczył dla sierot.

W 1864 roku odbył się ślub Matejki z Teodorą Giebułtowską. Była ona dla malarza muzą, której twarz mają niemal wszystkie postacie kobiece na jego obrazach.

Portret żony w sukni ślubnej

 

W twórczości Matejki dominowały obrazy historyczne. Nie stanowią one wiernego odtworzenia zdarzeń, a raczej ich interpretacje. Swymi obrazami wspierał artysta  Polaków w walce o niepodległość. Zmarł 1 listopada 1893 roku w Krakowie.

 

Najważniejsze dzieła Jana Matejki

„ Stańczyk” 1882

„ Kazanie Skargi” 1864

„ Rejtan – upadek Polski”

„ Unia Lubelska” 1869

„ Stefan Batory pod Pskowem” 1872

„ Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” 1873

„ Zawieszenie dzwonu Zygmunta” 1874

„ Bitwa pod Grunwaldem” 1878

„ Hołd pruski” 1880 -82

„ Jan Sobieski pod Wiedniem” 1883

„ Wernyhora” 1883 -84

„ Bitwa pod Racławicami” 1888

„ Carowie Szujscy na sejmie warszawskim” 1892

„ Śluby Jana Kazimierza” 1893